Sieć drogową w Polsce tworzą głównie drogi o konstrukcji 1-jezdniowej, z zasady pozbawione ogrodzeń ochronnych i typowych przejść dla zwierząt. Powyższe uwarunkowania umożliwiają przemieszczanie się zwierząt po powierzchni jezdni (tzw. przejścia po powierzchni drogi) w poprzek większości dróg krajowych. Jest to podstawowa metoda zachowania łączności ekologicznej w obszarach przecinanych przez drogi bez ogrodzeń a jej skuteczność zależy od natężenia ruchu pojazdów oraz obecności dodatkowych barier fizycznych utrudniających zwierzętom migracje (np. głębokie rowy, bariery energochłonne).

Wyspowe rozmieszczenie żubra w Polsce powoduje, że liczba kolizji siedlisk z siecią drogową jest stosunkowo mała, jednak są one niezwykle istotne dla utrzymania i rozwoju żywotnej populacji w skali kraju – np. kolizja z drogą krajową DK10. Fot. Jacek Więckowski

Najsilniejsze oddziaływanie barierowe dotyczy dróg o natężeniu ruchu > 10 tys. poj./dobę, gdzie istnieje wysokie ryzyko kolizji z udziałem zwierząt, dodatkowo duża część osobników jest odstraszana w wyniku silnych emisji hałasu i innych zanieczyszczeń drogowych – przez co unikają otoczenia dróg i prób ich przekraczania. Szczegółowa analiza kolizji dróg krajowych o najwyższym natężeniu ruchu z siecią korytarzy ekologicznych i siedlisk fauny pozwoliła na wskazanie 20 najbardziej konfliktowych odcinków dla zachowania łączności ekologicznej. Drogi te przecinają korytarze ekologiczne o znaczeniu paneuropejskim i krajowym na łącznej długości ok. 998 km (tabela). Ogromna skala przestrzenna kolizji i ich lokalizacja w ważnych przyrodniczo obszarach, powodują jedno z priorytetowych zagrożeń dla ochrony różnorodności biologicznej w Polsce i Europie Środkowej. Aktualnie najsilniejsze oddziaływanie barierowe jest obserwowane w przypadku dróg krajowych, które nie posiadają alternatywnych połączeń w postaci autostrady lub drogi ekspresowej. Wraz z budową drogi szybkiego ruchu przejmuje ona główny potok pojazdów - stara droga traci użytkowników, przez co maleje jednocześnie jej barierowe oddziaływanie na środowisko. Zachowanie łączności ekologicznej wymaga wnikliwej i precyzyjnej oceny barierowego oddziaływania oraz projektowania skutecznych działań minimalizujących w przypadku prowadzenia wszelkich przedsięwzięć inwestycyjnych.

Tabela. Najbardziej konfliktowe odcinki dróg krajowych kolidujące z korytarzami ekologicznymi o znaczeniu paneuropejskim i krajowym