Kolizje istniejącej sieci dróg krajowych z korytarzami ekologicznymi

Sieć drogową w Polsce tworzą głównie drogi o konstrukcji 1-jezdniowej, z zasady pozbawione ogrodzeń ochronnych i typowych przejść dla zwierząt. Powyższe uwarunkowania umożliwiają przemieszczanie się zwierząt po powierzchni jezdni (tzw. przejścia po powierzchni drogi) w poprzek większości dróg krajowych. Jest to podstawowa  metoda zachowania łączności ekologicznej w obszarach przecinanych przez drogi bez ogrodzeń a jej skuteczność zależy od natężenia ruchu pojazdów oraz obecności dodatkowych barier fizycznych utrudniających zwierzętom migracje (np. głębokie rowy, bariery energochłonne).


Wyspowe rozmieszczenie żubra w Polsce powoduje, że liczba kolizji siedlisk z siecią drogową jest stosunkowo mała, jednak są one niezwykle istotne dla utrzymania i rozwoju żywotnej populacji w skali kraju – np. kolizja z drogą krajową DK10. Fot. Jacek Więckowski
Wyspowe rozmieszczenie żubra w Polsce powoduje, że liczba kolizji siedlisk z siecią drogową jest stosunkowo mała, jednak są one niezwykle istotne dla utrzymania i rozwoju żywotnej populacji w skali kraju – np. kolizja z drogą krajową DK10. Fot. Jacek Więckowski

Najsilniejsze oddziaływanie barierowe dotyczy dróg o natężeniu ruchu > 10 tys. poj./dobę, gdzie istnieje wysokie ryzyko kolizji z udziałem zwierząt, dodatkowo duża część osobników jest odstraszana w wyniku silnych emisji hałasu i innych zanieczyszczeń drogowych – przez co unikają otoczenia dróg i prób ich przekraczania. Szczegółowa analiza kolizji dróg krajowych o najwyższym natężeniu ruchu z siecią korytarzy ekologicznych i siedlisk fauny pozwoliła na wskazanie 20 najbardziej konfliktowych odcinków dla zachowania łączności ekologicznej. Drogi te przecinają korytarze ekologiczne o znaczeniu paneuropejskim i krajowym na łącznej długości ok. 998 km (tabela). Ogromna skala przestrzenna kolizji i ich lokalizacja w ważnych przyrodniczo obszarach, powodują jedno z priorytetowych zagrożeń dla ochrony różnorodności biologicznej w Polsce i Europie Środkowej. Aktualnie najsilniejsze oddziaływanie barierowe jest obserwowane w przypadku dróg krajowych, które nie posiadają alternatywnych połączeń w postaci autostrady lub drogi ekspresowej. Wraz z budową drogi szybkiego ruchu przejmuje ona główny potok pojazdów - stara droga traci użytkowników, przez co maleje jednocześnie jej barierowe oddziaływanie na środowisko. Zachowanie łączności ekologicznej wymaga wnikliwej i precyzyjnej oceny barierowego oddziaływania oraz projektowania skutecznych działań minimalizujących w przypadku prowadzenia wszelkich przedsięwzięć inwestycyjnych.

Tabela. Najbardziej konfliktowe odcinki dróg krajowych kolidujące z korytarzami ekologicznymi o znaczeniu paneuropejskim i krajowym
DrogaOdcinek

Odcinki kolizji z korytarzami

ekologicznymi (km)

korytarze paneuropejskiekorytarze krajowe
DK10Szczecin-Sierpc100,1928,59
DK8Radzymin-Budzisko67,5434,83
DK11Koszalin-Oborniki Wlkp.76,9614,1
Środa Wlkp.-Tarnowskie Góry25,3444,3
DK18Olszyna-Krzyżowa66,21-
DK6Goleniów-Reda12,251,99
DK19Kraśnik-Krosno35,1726,35
DK3Świnoujście-Szczecin14,3442,26
DK9Radom-Rzeszów25,7717,06
DK3Sulechów-Legnica15,7723,05
DK19Kuźnica Biał.-Bielsk Podl.29,654,6
DK16Ostróda-Mrągowo8,4624,34
DK12Piotrków Tryb-Lublin3,726,92
DK2Warszawa-Terespol7,4322,93
DK5Nowe Marzy- Gniezno14,6915,01
DK50Góra Kalwaria-Łochów-25,67
DK74Piotrków Tryb.-Kielce23,332,2
DK28Wadowice-Limanowa0,7521,49
DK7Nidzica-Skarżysko-Kamienna7,2516,98
DK55Malbork-Grudziądz21,91-

Pomóż nam chronić przyrodę

Mówi ekspert

Przejścia dla zwierząt powinny być dostosowane do specyfiki szlaków, którymi zwierzęta wędrują od setek lat. Powinny być tak skonstruowane, żeby ich szerokość była dla zwierząt optymalna.

prof. Adam Wysokowski

Zakład Dróg i Mostów w Instytucie Budownictwa na Wydziale Inżynierii Lądowej i Środowiska Uniwersytetu Zielonogórskiego

Przejścia dolne

Mówi ekspert

Fragmentację siedlisk uznano za jeden z głównych czynników pogarszania się bioróżnorodności w Europie, a zatem musi ona stać się ważnym przedmiotem zainteresowania społeczeństwa.

dr Bjørn Iuell

autor podręcznika „Wildlife and Traffic: A European Handbook for Identifiyng Conflicts and Designing Solutions”

Przejścia górne