Kolizje istniejącej sieci dróg krajowych z korytarzami ekologicznymi
Sieć drogową w Polsce tworzą głównie drogi o konstrukcji 1-jezdniowej, z zasady pozbawione ogrodzeń ochronnych i typowych przejść dla zwierząt. Powyższe uwarunkowania umożliwiają przemieszczanie się zwierząt po powierzchni jezdni (tzw. przejścia po powierzchni drogi) w poprzek większości dróg krajowych. Jest to podstawowa metoda zachowania łączności ekologicznej w obszarach przecinanych przez drogi bez ogrodzeń a jej skuteczność zależy od natężenia ruchu pojazdów oraz obecności dodatkowych barier fizycznych utrudniających zwierzętom migracje (np. głębokie rowy, bariery energochłonne).
Wyspowe rozmieszczenie żubra w Polsce powoduje, że liczba kolizji siedlisk z siecią drogową jest stosunkowo mała, jednak są one niezwykle istotne dla utrzymania i rozwoju żywotnej populacji w skali kraju – np. kolizja z drogą krajową DK10. Fot. Jacek Więckowski
Najsilniejsze oddziaływanie barierowe dotyczy dróg o natężeniu ruchu > 10 tys. poj./dobę, gdzie istnieje wysokie ryzyko kolizji z udziałem zwierząt, dodatkowo duża część osobników jest odstraszana w wyniku silnych emisji hałasu i innych zanieczyszczeń drogowych – przez co unikają otoczenia dróg i prób ich przekraczania. Szczegółowa analiza kolizji dróg krajowych o najwyższym natężeniu ruchu z siecią korytarzy ekologicznych i siedlisk fauny pozwoliła na wskazanie 20 najbardziej konfliktowych odcinków dla zachowania łączności ekologicznej. Drogi te przecinają korytarze ekologiczne o znaczeniu paneuropejskim i krajowym na łącznej długości ok. 998 km (tabela). Ogromna skala przestrzenna kolizji i ich lokalizacja w ważnych przyrodniczo obszarach, powodują jedno z priorytetowych zagrożeń dla ochrony różnorodności biologicznej w Polsce i Europie Środkowej. Aktualnie najsilniejsze oddziaływanie barierowe jest obserwowane w przypadku dróg krajowych, które nie posiadają alternatywnych połączeń w postaci autostrady lub drogi ekspresowej. Wraz z budową drogi szybkiego ruchu przejmuje ona główny potok pojazdów - stara droga traci użytkowników, przez co maleje jednocześnie jej barierowe oddziaływanie na środowisko. Zachowanie łączności ekologicznej wymaga wnikliwej i precyzyjnej oceny barierowego oddziaływania oraz projektowania skutecznych działań minimalizujących w przypadku prowadzenia wszelkich przedsięwzięć inwestycyjnych.
Tabela. Najbardziej konfliktowe odcinki dróg krajowych kolidujące z korytarzami ekologicznymi o znaczeniu paneuropejskim i krajowym
Droga |
Odcinek |
Odcinki kolizji z korytarzami ekologicznymi (km) | |
---|---|---|---|
korytarze paneuropejskie |
korytarze krajowe | ||
DK10 |
Szczecin-Sierpc |
100,19 |
28,59 |
DK8 |
Radzymin-Budzisko |
67,54 |
34,83 |
DK11 |
Koszalin-Oborniki Wlkp. |
76,96 |
14,1 |
Środa Wlkp.-Tarnowskie Góry |
25,34 |
44,3 |
|
DK18 |
Olszyna-Krzyżowa |
66,21 |
- |
DK6 |
Goleniów-Reda |
12,2 |
51,99 |
DK19 |
Kraśnik-Krosno |
35,17 |
26,35 |
DK3 |
Świnoujście-Szczecin |
14,34 |
42,26 |
DK9 |
Radom-Rzeszów |
25,77 |
17,06 |
DK3 |
Sulechów-Legnica |
15,77 |
23,05 |
DK19 |
Kuźnica Biał.-Bielsk Podl. |
29,65 |
4,6 |
DK16 |
Ostróda-Mrągowo |
8,46 |
24,34 |
DK12 |
Piotrków Tryb-Lublin |
3,7 |
26,92 |
DK2 |
Warszawa-Terespol |
7,43 |
22,93 |
DK5 |
Nowe Marzy- Gniezno |
14,69 |
15,01 |
DK50 |
Góra Kalwaria-Łochów |
- |
25,67 |
DK74 |
Piotrków Tryb.-Kielce |
23,33 |
2,2 |
DK28 |
Wadowice-Limanowa |
0,75 |
21,49 |
DK7 |
Nidzica-Skarżysko-Kamienna |
7,25 |
16,98 |
DK55 |
Malbork-Grudziądz |
21,91 |
- |