Wpływ i znaczenie obszarów bezleśnych na zachowanie łączności ekologicznej
Najważniejsze grupy gatunków zwierząt żyjących na terenie naszego kraju zamieszkują siedliska leśne i mozaikowe z dominującym udziałem lasów. Większość z nich unika rozległych, otwartych przestrzeni, które nie gwarantują im odpowiednich warunków ukrycia przed ludźmi i naturalnymi wrogami oraz nie zapewniają wymaganej bazy żerowej. Rozległe obszary pól otaczające kompleksy leśne stanowią poważną barierę dla przemieszczania się zwierząt, powodując izolację siedlisk i lokalnych populacji.
Obszary bezleśne mają obecnie znaczący wpływ na funkcjonowanie wszystkich najważniejszych korytarzy ekologicznych w Polsce. Dużym problemem jest niski poziom lesistości w otoczeniu Puszczy Białowieskiej, Knyszyńskiej i Augustowskiej – grunty rolne otaczające najważniejsze kompleksy leśne północno-wschodniej Polski utrudniają m.in. dyspersję i ekspansję dużych drapieżników. Istotny problem stanowią rozległe obszary pól, pastwisk i intensywnie użytkowanych łąk w dolinie Wisły na przebiegu głównego korytarza dyspersji dużych ssaków w Europie Środkowej (Korytarz Północny). Bezleśne obszary mają tutaj kluczowe znaczenie dla kondycji populacji wilka w zachodniej Polsce i jego dalszej ekspansji w kierunku Niemiec. Niski poziom lesistości w centralnej Polsce utrudnia z kolei migracje i dyspersję wszystkich gatunków dużych ssaków i powoduje stosunkowo silną izolację kompleksów leśnych w środkowej cześci kraju. W przypadku Karpat, poddawane intensywnej zabudowie bezleśne obszary u podnóży gór przyczyniają się do izolacji obszarów górskich od nizinnych siedlisk i populacji dużych ssaków.
Mapa korytarzy ekologicznych opracowana w 2011 r. uwzględnia obszary o najwyższej lesistości, pomimo to tylko 55% powierzchni głównych korytarzy stanowią lasy. W aktualnych uwarunkowaniach siedliskowych i topograficznych w Polsce wyższy poziom jest niemożliwy do osiągnięcia, dlatego aby zachować ciągłość korytarzy wędrówek i migracji większości gatunków zwierząt, koniecznym jest również zachowanie charakterystycznych środowisk bezleśnych, w których zwierzęta znajdą osłonę, bezpieczeństwo, dostęp do pokarmu i wody. Korytarze w obszarach o przerwanej ciągłości lasów powinny mieć w swoim zasięgu siedliska wodno-błotne, szuwary, mozaiki polno-leśne i łąkowo-leśne. Mozaikowość i różnorodność środowisk zachowanych w obrębie korytarzy ekologicznych zwiększa liczbę gatunków, którym korytarze będą służyć i w ten sposób korzystnie wpływa na ogólny stan bioróżnorodności.
Dla uzyskania łączności ekologicznej w skali kraju ważne są zalesienia w obrębie korytarzy łączących najistotniejsze pod względem przyrodniczym obszary Polski. Zalesienia korytarzy nie powinny prowadzić do odtworzenia ciągłych pasów lasów na całym ich przebiegu, lecz stworzenia płatów zadrzewień i powierzchni leśnych (rozmieszczonych możliwie gęsto, najlepiej w odległości nie większej niż 500 m) uzupełnianych cennymi terenami otwartymi. Rozległe tereny otwarte praktycznie zawsze stanowią silną barierę dla gatunków leśnych, podczas gdy zadrzewienia i niewielkie powierzchnie leśne dla większości gatunków terenów otwartych nigdy nie będą stanowiły przeszkody. Tak zaplanowane zalesienia nie dość, że tworzą wiele nisz ekologicznych, znacząco wzbogacając bioróżnorodność, to zapewniają ciągłość korytarzy ekologicznych dla możliwie największej liczby gatunków.
