Kolizyjne odcinki linii kolejowych
Przez obszar Polski przebiega szereg linii kolejowych o strategicznym znaczeniu gospodarczym w skali krajowej i europejskiej, włączonych do sieci TEN-T oraz układów AGC/AGTC. Linie te mają obecnie (lub będą miały w najbliższych latach, w wyniku trwających modernizacji) wysokie parametry techniczne pozwalające na wysokie natężenie ruchu pociągów jeżdżących z dużą prędkością co spowoduje ich potencjalnie znaczące oddziaływanie na zachowanie łączności ekologicznej w dużej skali przestrzennej. W przypadku linii z projektowaną prędkością ruchu < 200 km/h zasadniczo nie przewiduje się budowy ogrodzeń ochronnych w obszarach cennych przyrodniczo, zatem bariery ekologiczne tworzone przez takie inwestycje będą miały charakter częściowy i będą selektywnie oddziaływać na wybrane gatunki fauny.
Poziom barierowego oddziaływania będzie zależał od prędkości ruchu pociągów, jego natężenia i rodzaju pojazdów szynowych oraz konstrukcji nawierzchni kolejowej i jej położenia względem otaczającego terenu. Główne formy barierowego oddziaływania to:
- śmiertelność zwierząt w wyniku kolizji z pociągami – w szczególności dużych, średnich i małych ssaków naziemnych, nietoperzy i ptaków,
- obecność lokalnych barier dla przemieszczania się małych zwierząt naziemnych (w poprzek torowisk) – w szczególności dla płazów, gadów i małych ssaków,
- śmiertelność płazów i małych ssaków w obiektach odwodnienia liniowego.
Sarna jest silnie zagrożona kolizjami także na liniach kolejowych – większość linii w Polsce przecina siedliska i szlaki dobowych migracji saren. Fot. Rafał T. Kurek
Szczegółowa analiza kolizji najważniejszych odcinków sieci kolejowej z siecią korytarzy ekologicznych i siedlisk fauny o znaczeniu paneuropejskim i krajowym wykazuje, że 13 odcinków linii kolejowych przecina obszary kluczowe dla zachowania łączności ekologicznej na długości ok. 912 km (tabela). Ogromna skala kolizji i ich duży rozrzut przestrzenny, powodują jedno z najważniejszych zagrożeń dla ochrony różnorodności biologicznej w Polsce. Aby uniknąć fragmentacji przestrzeni przyrodniczej przez linie kolejowe, potrzebna jest wnikliwa i precyzyjna ocena ich barierowego oddziaływania oraz planowanie działań skutecznie minimalizujących skutki wszelkich przedsięwzięć inwestycyjnych.
Tabela. Kolizje linii kolejowych z korytarzami ekologicznymi o znaczeniu paneuropejskim i krajowym
Linia |
Odcinek |
Odcinki kolizji z korytarzami kologicznymi (km) | |
---|---|---|---|
korytarze paneuropejskie |
korytarze krajowe | ||
E20 |
Poznań-Kunowice |
46,7 |
12,9 |
Warszawa-Terespol |
4,3 |
42,4 |
|
E30 |
Wrocław-Węgliniec |
33,3 |
10,0 |
Kraków-Rzeszów |
3,8 |
15,8 |
|
E59 |
Świnoujście-Szczecin |
31,7 |
33,1 |
Szczecin-Poznań |
42,6 |
24,1 |
|
Poznań-Wrocław |
6,9 |
19,1 |
|
C-E59 |
Szczecin-Wrocław |
104,0 |
46,2 |
E65 |
Tczew-Warszawa |
15,0 |
40,6 |
Warszawa-Katowice |
61,5 |
34,8 |
|
C-E65 |
Tczew-Chorzów |
89,5 |
49,1 |
Katowice-Zwardoń |
7,2 |
10,2 |
|
E75 |
Warszawa-Trakiszki |
60,0 |
68,1 |
Aktualnie trwają prace studialne dotyczące budowy nowego systemy linii kolejowych wysokich prędkości (KDP), pozwalających na ruch pociągów z prędkością > 250 km/h. Ze względu na bezpieczeństwo pasażerów zakłada się wprowadzenie ogrodzeń ochronnych, zabezpieczających przed wypadkami/kolizjami z udziałem ludzi i zwierząt. Ogrodzone linie spowodują fragmentację środowiska przez powstanie pełnej bariery ekologicznej dla wszystkich lądowych gatunków zwierząt. Zachowanie łączności ekologicznej będzie możliwe jedynie przez wprowadzenie działań minimalizujących w postaci mostów ekologicznych i przejść dla zwierząt – według standardów stosowanych w przypadku dróg szybkiego ruchu.